BESTUURSVERSLAG
In 2019 is er weer op alle fronten intensief geschakeld om onze gemeentelijke opdrachtgevers te ondersteunen bij het realiseren van de VANG-doelstellingen en samen een bijdrage te kunnen leveren aan de transitie naar een circulaire economie op langere termijn. Op verschillende vlakken in de branche vinden ontwikkelingen in hoog tempo plaats. Cyclus is zich bewust van deze ontwikkelingen en is in 2019 aan de slag gegaan met de toekomstvisie en -positie. In dit bestuursverslag kijken we terug op 2019 en blikken we vooruit.
VAN AFVAL NAAR GRONDSTOF
DIENSTVERLENING
OPTIMALISATIE INZAMELING
Een groot project dat in 2019 op de agenda stond was het realiseren van een derde standplaats in het noorden van de Cyclusregio, naast de standplaatsen in Moordrecht en Krimpen aan den IJssel. De realisatie in Alphen aan den Rijn was op 1 januari 2020 gereed. Deze heeft naast aanpassingen in de interne organisatie ook de nodige aanpassingen gevraagd in de bestaande routes en de afvalkalenders én flexibiliteit van onze opdrachtgevers en klanten. Met de extra standplaats verkleinen aanrijtijden substantieel én kan een grote stap gezet worden in het nog evenwichtiger maken van de routes in de regio. Bovendien zorgt de meer evenwichtige inzet van voertuigen voor vermindering van brandstofverbruik en CO² uitstoot. Daarnaast draagt het bij aan milieudoelstellingen en kostenbesparing voor onze opdrachtgevers. Kortom, het stelt het bedrijf in staat verder te werken aan standaardisatie en duurzaamheid.
Het afgelopen jaar hebben we veel geïnvesteerd in het optimaliseren van onze inzamellogistiek. Onze voertuigen maken sinds 2019 gebruik van digitale routeinformatie. Hierdoor kunnen we sneller acteren op veranderingen en waar nodig tijdig bijsturen bij eventuele signalen uit de buitenruimte. Deze optimalisatieslag zal naar verwachting in 2020 zijn vruchten afwerpen. Ook krijgt vraag-gestuurd inzamelen een steeds dominantere rol in onze inzamellogistiek. In 2019 zijn we gestart met een pilot, waarin we met routeoptimalisatie-software verzamelcontainers zijn gaan ledigen. In 2020 zullen we dat breder voor het Cyclus-werkgebied gaan uitrollen.
In 2019 zijn de verbeterplannen voor het optimaliseren van de verzamelvoorzieningen en de huis-aan-huis-inzameling verder uitgevoerd. Hier valt onder andere het uitbreiden van de inzet van zijladers onder. Ook zijn in meerdere gemeenten de openingstijden op de afvalbrengstations verruimd.
REINIGING
Het afgelopen jaar is er ook geïnvesteerd in onze dienstverlening Reiniging. Op het gebied van veegmanagement is er een stap gezet met digitale routebegeleiding, waarbij gebruik wordt gemaakt van hetzelfde softwaresysteem als bij de Inzameling. Deze manier van veegmanagement zorgt voor standaardisatie in de routes en voor efficiëntere én effectievere inzet: inspelen op het ritme van de omgeving speelt hierin een grote rol. Ook zijn er stappen gezet met de voorschouw bij de Reiniging, die zorgt voor inzichtelijke areaalgegevens die aansluiten bij de reële situatie op straat om zo te voldoen aan de gewenste beeldkwaliteit.
Reiniging heeft in 2019 functiewijzigingen doorgevoerd die bijdragen aan een bredere, duurzamere inzetbaarheid binnen het team. Ook speelde SROI een belangrijke rol bij de teams van Reiniging en afvalbrengstations waarbij werknemers werden opgeleid als begeleider.
Cyclus kijkt tevreden terug op het eerste deel van het gladheidbestrijdingsseizoen 2019-2020 in Gouda. In 2019 is er een nieuwe werkwijze van strooien met pekelwater ingezet voor de bruggenroute. Dit zorgde voor een betere verdeling van het strooien. Het gladheidbestrijdingsseizoen 2018-2019 eindigde met een flinke piek in het strooien. Tot ver in het voorjaar heeft het gevroren wat zorgde voor uitrukken tot ver na het gladheidseizoen. In vergelijking met voorgaand seizoen hebben we tot nu toe te maken gehad met een zachte winter wat voor minder uitrukken zorgde.
GEDRAGSBEÏNVLOEDING
Er is verder ingezet op communicatie als gedragsbeïnvloedingsinstrument. Het AFVALVRIJE SCHOOL project voerden we voor het derde jaar op rij uit in gemeente Bodegraven-Reeuwijk en Waddinxveen. En het project ging van start in de gemeenten Kaag en Braassem, Montfoort en Zuidplas. Als vervolg op het project is het AFVALVRIJE SCHOOL IN ACTIE project gestart waarbij leerlingen de omgeving van de school informeren en enthousiasmeren over afval scheiden, afvalpreventie en zwerfafval. De IN GESPREK-methodiek heeft meer vorm gekregen waarbij er ingezet wordt op interventies en gesprekken op maat voor specifieke locaties. Er is samen met gemeenten gekeken naar de laatste stappen die nodig zijn voor het behalen van de VANG-doelstelling. Ook is de online communicatie verder geprofessionaliseerd waarbij de website en social media-aanpak is aangescherpt én de digitale afvalkalender verder is geoptimaliseerd.
INNOVATIE
Cyclus neemt in de regio ‘het Groene hart’ actief deel aan bijeenkomsten en initiatieven om de voortgang van de circulaire economie te versnellen. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking WhiteLabel. Hierin werkt Cyclus sinds 2019 samen met RENEWI en SUEZ bij het inzamelen van bedrijfsafval in gemeente Gouda.
VERDUURZAMING VAN HET MATERIEEL
Het afgelopen jaar heeft Cyclus een grote stap gezet in het vernieuwen van zijn materieel. Bijna alle inzamelvoertuigen zijn vervangen door schonere Euro-6 varianten. Ook heeft Cyclus een aantal voertuigen aangeschaft met een elektrische opbouw. Naast reductie in brandstofverbruik zorgt dit met name voor een reductie in geluid. Hiermee proberen we de overlast richting inwoners verder te beperken. Dit doen we ook door de inzet van kleinere inzamelvoertuigen, waardoor de overlast op kwetsbare wegen en in krappe woonbuurten beperkt kan worden.
Ook de Reiniging maakte een transformatie door. Enkele veegmachines zijn het afgelopen jaar vervangen door schonere en efficiëntere varianten. Momenteel is Cyclus bezig met de aanbesteding van elektrische voertuigen die op de agenda staat voor 2020. Deze voertuigen zullen met name ingezet worden in stadscentra en woongebieden. Daarmee loopt Cyclus vooruit op de behoefte van gemeenten om te komen tot 0-emmissie zones. Daarnaast zijn er in 2019 proeven uitgevoerd met een elektrische bladblazer en bosmaaier. Voor 2020 staat de aanschaf van dit materieel op de planning.
ORGANISATIE
MEDEZEGGENSCHAP (OR)
Op 18 januari 2019 startte de vernieuwde Ondernemingsraad (OR), direct na de succesvol verlopen verkiezingen. In voorgaande jaren hebben grote veranderingen plaatsgevonden bij Cyclus, die veel tijd en energie vergden van zowel de organisatie als de OR. Het jaar 2019 kan dan ook het best getypeerd worden door weinig formele adviesaanvragen, de wisseling van bestuurder en veel aandacht voor communicatie en overleg binnen Cyclus.
Dit alles kwam aan de orde tijdens de twaalf OR-vergaderingen, de elf vergaderingen met de WOR-bestuurder en de twee gedachtewisselingen die plaatsvonden tussen de OR, de directeur en de Raad van Commissarissen (artikel-24-overleg). De ureninzet van de OR bedroeg, inclusief verkiezingen, 652 uur (2018: 665 uur).
DE OR HEEFT DRIE ADVIESAANVRAGEN BEHANDELD. DE OR ADVISEERDE POSITIEF OVER
-
de benoeming van de nieuwe bestuurder per 01-08-2019.
-
de herbenoeming van de voordrachtcommissaris namens de OR in de raad van commissarissen.
-
de wijziging uitvoeringsorganisatie.
Een instemmingsverzoek voor de invoering van werkroosters afvalinzameling is na overleg met de bestuurder aangehouden. Eind 2019 ontving de OR een instemmingsverzoek voor het plan van aanpak voor de RI&E (arbobeleid). In januari 2020 is dit besproken.
In het overleg met de directie kwamen verder de noodzakelijke efficiencyverbeteringen, routeoptimalisatie én communicatie hieromtrent aan de orde. Tevens stond de veiligheid van medewerkers hoog op de agenda, alsmede het gevoerde en te voeren verzuimbeleid.
De OR startte medio januari 2019 met zeven leden en een nieuw gekozen dagelijks bestuur; gedurende het jaar is één OR-lid vervangen door een uitdiensttreding. Er verschenen vijf interne nieuwsbrieven en er werden diverse werkbezoeken gebracht aan Cyclus locaties.
De OR wil graag een verbindende rol blijven spelen bij de ontwikkelingen in 2020. Rust op de werkvloer, een gezonde werkdruk en strategie van Cyclus, zullen de speerpunten zijn welke veel van de OR activiteiten komend jaar zullen raken.
FINANCIEEL
BELEID
Het financieel- prijs- en dividendbeleid van Cyclus is gericht op marktconforme tarieven voor zijn aandeelhoudende gemeenten nu en in de toekomst enerzijds en continuïteit voor het bedrijf en een solvabele onderneming anderzijds. Dit vertaalt zich in een beleid dat gericht is op: een tarief dat gelijk blijft of daalt bij een gelijk of hoger dienstverleningsniveau door verlaging van de exploitatiekosten, innovatie en ontwikkeling van de dienstverlening door te investeren in nieuwe toepassingen, een beperkte winstmarge voor Cyclus en een solvabiliteitsnorm van meer dan 35%. Als gevolg van het beperkte winstniveau zal de ruimte voor dividenduitkering in de toekomst beperkt blijven.
ONTWIKKELINGEN BOEKJAAR 2019
Het boekjaar 2019 wordt hoofdzakelijk gekenmerkt door de volgende ontwikkelingen:
Tariefsverlaging
Op 14 december 2017 hebben de aandeelhoudende gemeenten, ter vervanging van de verschillende bestaande bilaterale en multilaterale overeenkomsten, nieuwe uniforme dienstverlenings-overeenkomsten afgesloten voor 5 jaar met ingang van 1 januari 2018 (opzegtermijn 2 jaar) op basis van: gelijke eenheidsprijzen, een overeengekomen structurele tariefsverlaging en halfjaarlijkse bevoorschotting. De tariefsverlaging is in 2019 opgelopen tot 20% (2018, 13%) en bestaat uit verschillende onderdelen: een korting op de eenheidsprijzen, een verlaging van de winstopslag van 6% naar 1% en het niet indexeren van de kostprijzen in de jaren 2017 t/m 2019.
Beëindiging activiteit Beheer openbare ruimte
Met ingang van het boekjaar 2019 is het contract met de gemeente Gouda inzake het beheer en onderhoud van de openbare ruimte beëindigd na een afbouwperiode van drie jaar. De reorganisatie is eveneens afgerond. Medio 2019 hebben de laatste personele afvloeiingen plaats gevonden. Het resterende saldo van de reorganisatievoorziening heeft betrekking op de WW- en pensioenaanvullingen conform het sociaal plan.
Uitbreiding dienstverlening afvalbeheer
Na inschrijving op een openbare aanbesteding van de gemeenschappelijke regeling Afval Verwijdering Utrecht zijn in juni 2018 de percelen gemeente Montfoort en gemeente Oudewater definitief gegund aan Cyclus. Met ingang van 1 januari 2019 zamelt Cyclus de gemeenten voor een periode van 4 jaar de gemeente Oudewater en Montfoort in. Beide gemeenten hebben de mogelijkheid om het contract twee maal te verlengen.
Optimalisatie logistieke planning
In 2019 heeft Cyclus een derde standplaats te Alphen a/d Rijn gerealiseerd om de aan- en afrijtijden te minimaliseren. Daarnaast is ter voorbereiding op 2020 de routeplanning verder geoptimaliseerd. Ook heeft Cyclus in 2019 verschillende softwaresystemen ontwikkeld en geïmplementeerd voor de routeplanning en begeleiding bij de afvalinzameling. Beide systemen zullen vanaf 2020 operationeel zijn en gefaseerd worden uitgerold in de regio ten einde de kwaliteit van de dienstverlening verbeteren en efficiency te realiseren.
Vanaf september is Cyclus gestart om de operationele personeelsplanning te optimaliseren door gebruik te maken van roosters en specifieke software. Belangrijke doelstellingen van dit project zijn: een voorspelbare operationele personeelsplanning op persoonsniveau, het verminderen van overuren en het werken volgens de gangbare wet- en regelgeving wat betreft rusttijden en administratie.
Aanpassing flexibele schil
Met het oog op een betere binding met Cyclus als werkgever en de nieuwe wet Arbeidsmarkt in Balans” (per 1-1-2020) heeft Cyclus besloten de flexibele schil aan te passen en meer medewerkers die al voor een langere periode worden ingehuurd in dienst te nemen.
TOELICHTING FINANCIEEL RESULTAAT 2019
Het boekjaar 2019 van Cyclus is afgesloten met een netto winst van € 408.000 (2018, € 426.000). De winst bestaat uit het regulier bedrijfsresultaat, resultaten met betrekking tot voorzieningen, financiële baten en lasten en te betalen vennootschapsbelasting.
Regulier bedrijfsresultaat
De totale omzet nam toe met € 2.559.000 tot € 37.663.000 (2018, € 35.064.000). Deze toename is per saldo het gevolg van de afbouw van de activiteit beheer openbare ruimte, de doorgevoerde tariefsverlaging, gestegen verwerkingstarieven, uitbreiding van de dienstverlening en éénmalige resultaten. Het regulier bedrijfsresultaat daalde met € 302.000 tot € 162.000 (2018, € 464.000), ofwel 0,4% van de omzet (2018: 1,3%).
Deze afname is per saldo het gevolg van de overeengekomen tariefsverlaging in 2019 en éénmalige baten.
Voorziening personeel & organisatie
De voorziening voor personeel en organisatie betreft kosten die betrekking hebben op loonkosten van ex-werknemers, langdurig zieken of arbeidsongeschiktheid, voorziene kosten a.g.v. organisatieaanpassingen, voorziene kosten met betrekking tot wettelijke en arbeidsrechtelijke verplichtingen en voorziene jubileumuitkeringen. Ultimo 2019 is per saldo € 164.000 ten gunste van het resultaat vrijgevallen.
Afkeur afvalstroom oud papier en karton (OPK)
In 2019 zijn verschillende partijen oud papier en karton door de verwerker afgekeurd als gevolg van te veel vervuiling. In overleg met de gemeenten zijn éénmalig de extra verwerkingskosten ten laste van het resultaat gebracht.
Vennootschapsbelasting
Cyclus is als gevolg van de wet “modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen” met ingang van 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Gezien het karakter van de dienstverlening en afrekenwijze aan haar aandeelhoudende gemeenten heeft Cyclus een beroep op de samenwerkingvrijstellingsregeling ingediend.
Inmiddels is over belangrijke onderdelen van de activiteiten deze vrijstelling door de Belastingdienst toegepast en wordt het beleid hieromtrent verder vormgegeven. De aangiften over de fiscale boekjaren 2016 en 2017 zijn inmiddels behandeld en daaruit volgde een negatieve aanslag. Dit betekent dat de opgenomen verplichtingen met betrekking tot de boekjaren 2016 t/m 2018 in 2019 zijn vrijgevallen.
Voor activiteiten voor niet aandeelhoudende gemeenten en derden is Cyclus per 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Over het fiscale boekjaar 2018 is aangifte gedaan, maar is nog geen aanslag ontvangen. Voor het jaar 2019 zullen de resultaten niet het compensabele saldo van afgelopen jaren overstijgen en is derhalve geen vennootschapsbelasting in het resultaat opgenomen.
TOELICHTING FINANCIËLE POSITIE 2019
Solvabiliteit 1)
Het balanstotaal nam in het boekjaar 2019 toe met 0,7% tot € 31.276.000 (2018: toename 43%). Het eigen vermogen (voor resultaatsbestemming) nam toe met € 408.000 en komt uit op € 9.513.000 (2018, € 9.105.000). Als gevolg komt de solvabiliteit uit op tot € 30,4% (Cyclus norm ≥ 35%) van het balanstotaal (voor resultaatbestemming) ten opzichte van 29,3% ultimo 2018.
Liquiditeit 2) en werkkapitaal
Het werkkapitaal nam in het boekjaar 2019 af met € 3.711.000 en kwam uit op € 12.503.000 -/- (2018: afname € 7.196.000). Deze afname is met name het gevolg meer investeringen in materiële vaste activa, betaalde afkoopsommen en minder inkomsten als gevolg van de tariefsverlaging. De current ratio2) komt uit op 0,41 (2018: 0,57).
Tot op heden heeft Cyclus investeringen gefinancierd met eigen middelen en wordt nauwelijks gebruik gemaakt van bancaire financiering. Als gevolg hiervan is het saldo aan liquide middelen (en vlottende activa) de afgelopen jaren afgenomen in verhouding tot het saldo aan vlottende passiva. Dit verklaart dat de current ratio2) lager is dan de gestelde norm (≥ 1).
Rendement op het geïnvesteerd vermogen 3)
De boekwaarde van de vaste activa nam toe met 16,1% tot € 22.624.000 (2018: toename 17,3%) als gevolg van uitbreiding van het containerareaal en vervanging van reeds afgeschreven voertuigen. Het regulier bedrijfsresultaat daalde € 302.000 tot € 162.000 (2018, € 464.000), ofwel 0,4% van de omzet (2018: 1,3%). Deze afname is met name het directe gevolg van de verstrekte tariefsverlaging en de afbouw van de activiteit beheer openbare ruimte. Derhalve daalde het rendement op het geïnvesteerd vermogen in het boekjaar 2019 tot 0,7% (2018: 2,4%).
Financiering en rentedekkingsgraad 4)
Cyclus heeft een kredietfaciliteit bij N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Deze bedraagt maximaal € 9.666.000 en is onderverdeeld in een kasgeldfaciliteit (€ 6.666.000) en een rekening-courantkrediet (€ 3.000.000). Als zekerheden zijn aan de BNG verstrekt: het hypotheekrecht op onroerende zaken, het eerste pandrecht op debiteurenvorderingen, bedrijfsinventaris en vorderingen op deelnemende gemeenten uit hoofde van met deze gemeenten gesloten overeenkomsten.
Van de kasgeldfaciliteit is in december 2019 kortstondig gebruik gemaakt voor een bedrag van € 5.000.000. Ultimo boekjaar 2019 heeft de onderneming de beschikking over € 4.681.000 aan liquide middelen (2018: € 8.761.000). In 2019 bedraagt de rentelast € 54.000 (2018, € 33.000) derhalve komt de rentedekkingsgraad uit op 30.
RISICO’S
Governance
Vanaf 1 januari 2016 hebben de gemeenten, als aandeelhouders van Cyclus, statutair meer bevoegdheden gekregen en stellen zij o.a. jaarlijks de begroting en investeringsplan vast. Dezelfde gemeenten zijn opdrachtgever en sluiten DVO’s af met Cyclus. Cyclus loopt hierdoor een risico in de zin dat belangen van gemeenten als aandeelhouder en als opdrachtgever kunnen verschillen, en dat belangen van gemeenten onderling kunnen verschillen. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor Cyclus als bedrijf. Dit zou er zelfs toe kunnen leiden dat er een conflict ontstaat tussen de instructiebevoegdheid van aandeelhouders en belang van de vennootschap. Wanneer de instructiecultuur verder gaat dan deze mogelijkheid, dreigen er potentiële aansprakelijkheidsrisico’s. Om die reden wordt vanuit de gemeenten zo veel als mogelijk de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever gescheiden van de aandeelhoudersverantwoordelijkheid en wordt binnen de verschillende overlegorganen aandeelhouderszaken gescheiden van klantzaken. Zowel de bestuurder van Cyclus, de raad van commissarissen en de gemeentelijke bestuurders hebben oog voor dit spanningsveld.
Rendement
Het winstniveau van Cyclus is als gevolg overeengekomen tarieven- en dividendbeleid beperkt en lager dan de gebruikelijke 6%. Daarnaast zijn de financieringslasten minimaal met name doordat gemeenten Cyclus op halfjaarbasis bevoorschotten. Dit betekent dat er op dit moment in de exploitatie weinig ruimte is om tegenvallers op te vangen. Incidenten en kostprijsverhogende factoren kunnen er toe leiden dat de onderneming te maken krijgt met negatieve resultaten en voorzieningen getroffen moeten worden. Cyclus streeft de komende planperiode naar verbetering van het rendement van de vennootschap door efficiency, standaardisatie en groei.
Risicomanagement
Als overheidsgedomineerde vennootschap voert Cyclus haar diensten uit binnen de gestelde wettelijke kaders en tegen een verantwoord en beheersbaar risicoprofiel dat past bij de gemeentelijke aandeelhouders en opdrachtgevers. Derhalve wordt binnen het managementsysteem van de organisatie actief gemonitord op kwaliteit-, arbo en milieurisico’s. Processen worden actief gemonitored en op geconstateerde afwijkingen worden direct maatregelen getroffen.
Ten aanzien van financiële- en kredietrisico’s voert Cyclus een prudent beleid in overeenstemming met de wet FIDO zoals is vastgelegd in het treasurystatuut.
PDF-bestand (3,1 Mb)